Repertorium Hulthem

Van enen man die lach

Hulthem-Nr:

131 (f. 112va,41-113ra,27)

Opschrift:

Van enen man die lach gheborghen in ene scrine ·Cxxxj·

Incipit:

Voerdachticheit es altoes goet Soe waer men arch met arghe loent

Explicit:

Gaet thuus te gadre leeft voert sochte Ende laet ons goede gevriende bliuen

Afrondingsformule:

Nota ·lxxij· verse

Weergave inhoud:

Bedachtzaamheid is altijd goed, als men list met list wil vergelden. Uit het volgende verhaal uit het Lant van Loen blijkt dat een trouwe echtgenote alle lof verdient. In Hasselt woonde een slechte echtgenote die liever overspel pleegde dan haar huis op orde te houden. Dat kwam haar man ter ore en woedend ging hij naar huis om haar te betrappen. Zij verborg haar minnaar echter snel in een scrine. Haar man stuurde haar weg om de vrouw van haar minnaar te halen en ging zelf op de kist zitten wachten. Toen die vrouw kwam, verkrachtte de man haar boven op de kist. De vrouw ging natuurlijk vreselijk te keer, maar hij beloofde haar een juweel uit de scrine. Dat juweel bleek haar eigen man te zijn. De zaken waren nu wel duidelijk. De beste oplossing voor alle partijen was om er geen drukte over te maken, het gebeurde als een abuus te beschouwen en goede vrienden te blijven.

Namen:

Hasselt Loon (land van)

Auteurs:

Anoniem

Datering: onbekend

Over de auteurs van 119 teksteenheden en delen van nr. 108 en 148 is geen enkel gegeven bekend.

Tekstsoort:

Boerde (volgens vs. 5); komische versvertelling (Lodder 1995).

Vorm:

rijm: ababbcbc

Lengte:

72 vss., 9 strofen van 8 regels

Aanvullende informatie:

Initiaal-V 2 regels hoog, lombarden (1 regel hoog) om de 8 regels, Nota met horizontale streep gerubriceerd. ─ Variant van een novelle uit Boccaccio's Decamerone (achtste vertelling achtste dag) en van een Oudfranse fabliau. ─ Strofenindeling gebaseerd op rijmschema en lombarden.

Petit-Nommer(s):

754

Edities:

Brinkman/Schenkel 1999 , band 2 p. 622-625

Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.

Kruyskamp 1957 , p. 33-35

Kruyskamp 1957 C. Kruyskamp, De Middelnederlandse boerden. Voor het eerst verzameld en uitgegeven door ─. 's-Gravenhage (Nijhoff) 1957.

Negen teksten 1980 , p. 28-38

Negen teksten 1980 Negen teksten uit het handschrift-Van Hulthem. Eindverslagen van het werkcollege Middelnederlandse letterkunde voor tweedejaarsstudenten. Utrecht 1980 [Interne publ. De Vooys].

Verwijs 1860 , p. 1-3

Verwijs 1860 E. Verwijs, Dit sijn X goede boerden. Uitgegeven en toegelicht door ─. 's-Gravenhage etc. (Nijhoff) 1860.

Secundaire literatuur:

Van Anrooij 1991 , p. 191

Van Anrooij 1991 W. van Anrooij & A.M.J. van Buuren, ''sLevens felheid in één band: het handschrift-Van Hulthem'. In: H. Pleij e.a., Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Amsterdam (Prometheus) 1991, p. 184-199 en 385-391. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 4.

Boccaccio 1981

Boccaccio 1981 Giovanni Boccaccio, Decamerone. Uit het Italiaans vertaald door F. Denissen. Antwerpen etc. (Manteau) 1981.

Ten Brink 1897 , p. 204

Ten Brink 1897 J. ten Brink, Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Amsterdam (Elsevier) 1897.

Dempster 1932 , p. 927, 939-941, 948

Dempster 1932 G. Dempster, 'Some old dutch and flemish narratives and their relation to analogues in the Decameron'. In: Publications of the Modern Language Association of America 47 (1932), p. 923-948.

Van Engeldorp Gastelaars 1984 , p. 41, 48

Van Engeldorp Gastelaars 1984 W. van Engeldorp Gastelaars, Ic sal u smiten op uwen tant: geweld tussen man en vrouw in laat-middeleeuwse kluchten. Amsterdam (UvA) 1984. Korenbloemen 1.

Hines 1993 , p. 243-244

Hines 1993 J. Hines, The fabliau in English. Londen etc. (Longman) 1993.

Hogenelst 1991 , p. 170

Hogenelst 1991 D. Hogenelst, 'Sproken in de stad: horen, zien en zwijgen'. In: H. Pleij e.a., Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Amsterdam (Prometheus) 1991, p. 166-183 en 379-385. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 4.

Hogenelst 1997 , dl. 2 p. 80-81 (101)

Hogenelst 1997 D. Hogenelst, Sprekers en sproken. Inleiding op en repertorium van de Middelnederlandse sproke. Amsterdam (Prometheus) 1997. 2 dln. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 15. Diss. Leiden.

Keller 1855 , p. 387-390

Keller 1855 H.A. (von) Keller, Erzählungen aus altdeutschen Handschriften. Stuttgart (Literarischer Verein) 1855.

Kruyskamp 1957 , p. 122

Kruyskamp 1957 C. Kruyskamp, De Middelnederlandse boerden. Voor het eerst verzameld en uitgegeven door ─. 's-Gravenhage (Nijhoff) 1957.

Lee 1909 , p. 261-266

Lee 1909 A.C. Lee, The Decamaron: its sources and analogues. London (Nutt) 1909.

Leendertz 1901

Leendertz 1901 P. Leendertz Jr., 'X Goede Boerden'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 20 (1901), p. 19.

Lodder 1981 , (scriptie)

Lodder 1981 F.J. Lodder, Dits van den boerden. (Ongepubl. MO-scriptie Ridderkerk 1981, te raadplegen in de Universiteitsbibliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-307).

Lodder 1982

Lodder 1982 F.J. Lodder, 'De moraal van de boerden'. In: De nieuwe taalgids 75 (1982), p. 39-49.

Lodder 1991

Lodder 1991 F.J. Lodder, 'Corrupte baljuws en overspelige echtgenotes. Over het beoogde publiek van drie boerden'. In: H. Pleij e.a., Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Amsterdam (Prometheus) 1991, p. 217-227 en 393-398. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 4.

Lodder 1993 , p. 240

Lodder 1993 F.J. Lodder, 'Zwartgemaakte geestelijken in het handschrift-Van Hulthem'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 109 (1993), p. 236-244.

Lodder 1994 , p. 257

Lodder 1994 F.J. Lodder, '"Ik vind het gewoon lekker". Komische versvertellingen over seksuele moraal'. In: J. Reynaert e.a., Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde. Amsterdam (Prometheus) 1995, p. 246-258 en 425-429. Nederlandse cultuur en literatuur in de Middeleeuwen 9.

Lodder 1995 , p. 57-60

Lodder 1995 F.J. Lodder, 'Een genre der boerden?' In: Queeste 2 (1995), p. 54-71.

Van Moerkerken 1904 , p. 66-67

Van Moerkerken 1904 P.H. van Moerkerken, De satire in de Nederlandsche kunst der Middeleeuwen. Amsterdam (Van Looy) 1904. Diss. Utrecht.

Noomen 1983-... , dl. 1 p. 29-129, 319-345

Noomen 1983-... W. Noomen & N. van den Boogaard, Nouveau recueil complet des fabliaux. Publié par ─. Assen etc. (Van Gorcum) 1983-... . 10 dln.

Noomen 1993 , p. 1033 n. 15

Noomen 1993 W. Noomen, 'Une réplique néerlandaise d'un fabliau français: le pescheor de Pont seur Saine et Dits van den vesscher van Parijs'. In: J.-C. Aubailly, E. Baumgartner, F. Dubost e.a. (éds.), Et c'est la fin pour quoy sommes ensemble. Hommage à Jean Dufournet. Littérature, histoire et langue du moyen âge. Parijs (Champion) 1993. 3 dln. Dl. 3, p. 1029-1044. Nouvelle bibliothèque du Moyen Age 25.

Pleij 1988 , p. 260

Pleij 1988 H. Pleij, De sneeuwpoppen van 1511: Literatuur en stadscultuur tussen Middeleeuwen en moderne tijd. Amsterdam etc. (Meulenhoff) 1988.

Roth 1977 , p. 50-51

Roth 1977 K. Roth, Ehebruchschwänke in Liedform: Eine Untersuchung zur deutsch- und englischsprachigen Schwankballade. München (Franck) 1977. Motive Bd. 9.

Te Winkel 1887 , p. 460

Te Winkel 1887 J. te Winkel, Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Haarlem (Bohn) 1887.

Te Winkel 1922-1927 , dl. 2 p. 84

Te Winkel 1922-1927 J. te Winkel, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde. 2e dr. Haarlem (Bohn) 1922-1927. 7 dln. [Ongew. herdr. Utrecht etc., 1973].

Worp 1897 , p. 389 n. 2

Worp 1897 J.A. Worp, 'Drama's en kluchten naar den Decamerone'. In: Noord en zuid 20 (1897), p. 385-401.

Parallellen en varianten:

─

Repertorium Hulthem

Van enen man die lach

Contact