Repertorium Hulthem

Dit sijn notabelen ·xlvij·
Hulthem-Nr: 
47A  (f. 51ra,33-51rb,12)
Opschrift: 
Dit sijn notabelen ·xlvij·
Incipit: 
EEn scoen wesen sonder ouermoet Lettel spreken ende dat selue goet
Explicit: 
Die dese ·x· poente wel houden can Met rechte heet hi een wijs man
Weergave inhoud: 
Een zuivere geest zonder overmoed, zuinig met woorden maar wel oprecht, op zijn tijd nemen en geven, rechtschapen leven, je verzetten tegen onrecht, graag omgaan met goede mensen, gerechtigheid verspreiden, geen zonderlinge zaken ondernemen, verdraagzaam zijn en je familie bijstaan. Wie zich aan deze tien punten houdt, heet terecht een wijs man.
Auteurs: 
Jan van Boendale
Jan van Boendale
Ook bekend als: Jan de Clerc van AntwerpenBoendale
Datering: 13e/14e eeuw (1282-ca. 1350)
Auteur van nrs. 14, 47A, 92, 101, 176, 183 en spreuk 1 van nr. 148. Vermoedelijk geboren in Tervueren, 1e vermelding als (hulp)clerc in 1312, later schepenklerk te Antwerpen.
Secundaire literatuur
M. van de Belt, Jan van Boendale. Een studie naar de omvang van zijn oeuvre. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1990, te raadplegen in de Universiteitsbibiliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-714).: (scriptie)
H. Brinkman, 'Een wereldbeeld in verzen'. In: M.A. Schenkeveld-Van der Dussen (hoofdred.), Nederlandse literatuur, een geschiedenis. Groningen (Martinus Nijhoff) 1993, p. 53-58.
A. van Doorn, Jan van Boendale. Een stadsklerk over vorsten en stadraden. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1988, te raadplegen in de Universiteitsbibliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-581).: (scriptie)
P. Génard, 'Jan van Boendale'. In: Het taelverbond (1853), p. 152-210.
P. Génard, Jan van Boendale gezegd Jan de Clerc van Antwerpen. Antwerpen (Peeters) 1853.
J.A. Goris, 'Nieuwe elementen voor de biographie van Jan van Boendale'. In: Versl. & meded. van de Kon. Vl. Acad. voor taal- en letterkunde 1924, p. 153-162.
H. Haerynck, Jan van Boendale ook geheeten Jan de clerc: zijn leven, zijne werken en zijn tijd. Gent (Leliaert & Siffer) 1888.
D. Kinable, Facetten van Boendale. Literair-historische aspecten van Jans teesteye en de Lekenspiegel. Dissertatie (in bewerking).
H.S. Lucas, 'Edward III and the poet chronicler John Boendale'. In: Speculum 12 (1937), p. 367-369.
F.A. Snellaert (ed.), Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken en anderen naar het Oxfordsch handschrift. Brussel (s.n.) 1869.: p. XXXIV-XLVIII en LVIII-LV
M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.: dl. 1 p. CIII-CXXII
J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.: dl. 1 p. X-XXI
Tekstsoort: 
Notabel (volgens opschrift), sproexken (volgens afrondingsformule onder 47C); artestekst (Jansen-Sieben 1989), (deel van) spreukenverzameling.
Vorm: 
rijm: aabb
Lengte: 
14 vss.
Aanvullende informatie: 
Initiaal-E 2 regels hoog. ─ Excerpt uit Der leken spiegel III, caput 20 vss. 69-80. ─ Deze teksteenheid bestaat uit drie verschillende tekstdelen (totaal 30 verzen) die door de kopiist als een geheel zijn opgevat, besloten met een afrondingsformule, waarop nog 10 vss. volgen. Hier is deze spreukenverzameling opgesplitst in 47A, B, C en D.
Petit-Nommer(s): 
583h
Edities: 
Brinkman/Schenkel 1999 , band 1 p. 332
Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.
Willems 1842A , p. 212
Willems 1842A J.F. Willems (ed.), 'Oude rijmspreuken en priamelen'. In: Belgisch museum 6 (1842), p. 184-213.
Secundaire literatuur: 
Bogaert 1953 , (licentiaatsverhandeling)
Bogaert 1953 R. Bogaert, Bijdrage tot een onderzoek naar oorsprong, taal en stijl van de Middelnederlandse rijmspreuken. Licentiaatsverhandeling Gent 1953.
Brinkman 1994
Brinkman 1994 H. Brinkman, 'Alder wysheit fondament. Profane ethiek in enige verzamelingen Middelnederlandse rijmspreuken'. In: J. Reynaert e.a., Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde. Amsterdam (Prometheus) 1995, p. 230-245 en 423-425. Nederlandse cultuur en literatuur in de Middeleeuwen 9.
Brinkman 1997A , p. 159-161
Brinkman 1997A H. Brinkman, Dichten uit liefde. Literatuur in Leiden aan het einde van de Middeleeuwen. Hilversum (Verloren) 1997. Diss. Amsterdam (UvA).
Buridant 1984
Buridant 1984 Cl. Buridant, 'Les proverbes et la prédication au moyen âge. De l'utilisation des proverbes vulgaires dans les sermons'. In: F. Suard & Cl. Buridant, Richesse du proverbe. Études réunies par ─. Lille (Univ. de Lille III) 1984. 2 dln. Deel 1: Le proverbe au moyen âge, p. 23-54.
Jansen-Sieben 1989 , p. 256
Jansen-Sieben 1989 R. Jansen-Sieben, Repertorium van de Middelnederlandse artes-literatuur. Utrecht (HES) 1989.
Parallellen en varianten: 
(a) vss. 1-12  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 19.546  [1300 - 1325] , f. 109r
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 19.546
Post quem: 1300
Ante quem: 1325
Datering: kort na 1300
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A,  47B,  47C
(b) vss. 1-12  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 837-45  [1450 - 1475] , f. 105r en f. 113r
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 837-45
(olim 319)
Post quem: 1450
Ante quem: 1475
Datering: ca. 1465
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A,  (2x) 47C,  70,  108,  spr. 19 111,  148 spr. 4,  188,  189
(c) vss. 1-12  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 116  [1400 - 1450] , f. 18v-19r
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 116
Post quem: 1400
Ante quem: 1450
Datering: 1e helft 15e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 6,  47A,  71,  148,  spr. 1 195
(d) vss. 1-12  's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 75 E 63  [1325 - 1375] , f. 105va
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 75 E 63
(olim O 130, olim K 129a)
Post quem: 1325
Ante quem: 1375
Datering: midden 14e eeuw (BNM: ongedateerd)
De Vries 1844-1848 , dl. 1 p. CXXII-CXXXIX
De Vries 1844-1848 M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A,  108,  spr. 25 148
(e) vss. 1-12  's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XXIII  [1450 - 1475] , f. 145ra-rb
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XXIII
Post quem: 1450
Ante quem: 1475
Datering: 3e kwart 15e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A,  92,  148,  spr. 1 176,  183
Zie: 
Braekman 1969 , p. 101 (c)
Braekman 1969 W.L. Braekman, 'Middelnederlandse didactische gedichten en rijmspreuken'. In: Versl. & meded. van de Kon. Vl. Acad. voor taal- en letterkunde 1969, p. 79-111.
Govers 1994 , p. 46, 59-60 (b)
Govers 1994 M. Govers e.a. (ed.), Het Geraardsbergse handschrift. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 837-845. Hilversum (Verloren) 1994. Middeleeuwse verzamelhandschriften uit de Nederlanden 1.
Lieftinck 1952 , p. 23
Lieftinck 1952 G.I. Lieftinck, 'Drie handschriften uit de librije van de abdij van Sint Bernards opt Schelt'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 69 (1952), p. 1-29.
De Pauw 1893-1914 , dl. 1 p. 646 (b)
De Pauw 1893-1914 N. de Pauw (ed.), Middelnederlandsche gedichten en fragmenten. Gent (Siffer) 1893-1914. 2 dln.
De Potter 1892 , p. 359 (b)
De Potter 1892 F. de Potter, 'Middelnederlandsche rijmsnippers'. In: Het belfort 7 II (1892), p. 349-362.
Verdam 1892A , p. 296 (a)
Verdam 1892A J. Verdam (ed.), 'Kleine Middelnederlandsche overblijfselen'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 11 (1892), p. 285-305.
Aanvullende informatie bij parallellen en Variant: 
Ook in: 
Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 187 , [1350 - 1400] en 
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.658 , [1325 - 1375]
, zie 
De Vries 1844-1848
, dl. 3 p. 193 en 
Jansen-Sieben 1989
, p. 256. 
Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 187
Post quem: 1350
Ante quem: 1400
Datering: 2e helft 14e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.658
Post quem: 1325
Ante quem: 1375
Datering: ca. 1350
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A,  92,  148,  spr. 1 176,  183,  189
De Vries 1844-1848 M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.
Jansen-Sieben 1989 R. Jansen-Sieben, Repertorium van de Middelnederlandse artes-literatuur. Utrecht (HES) 1989.

Contact

Ons bezoekadres:
Spinhuis
Oudezijds Achterburgwal 185
1012 DK AMSTERDAM

Ons postadres:
Huygens ING
Postbus 10855
1001 EW AMSTERDAM

info@huygens.knaw.nl
+31 (0)20 — 224 68 00