Repertorium Hulthem

Onser vrouwen claghe ·iiij·

Hulthem-Nr:

4 (f. 13rb,31-15rb,32)

Opschrift:

Incipit:

Die rike coninc vanden trone Die den saleghen gheeft te die crone

Explicit:

Ende maect ons soe dat wi doghen Tuwen dienste ende tuwen loue

Afrondingsformule:

Amen Item dit boec van onser lieuer vrouwen claghe hout---iij^c·ende·xliij· verse

Weergave inhoud:

Moge de Koning des hemels het eeuwige leven schenken aan allen van goede wil. Moge hetgeen ik hier dichten en schrijven zal ons allen ten goede komen. De Moeder Gods klaagt schreiend aan de voet van het kruis over het leed dat haar Zoon is aangedaan. [Mariamonoloog:] De voorspelling, gedaan in de tempel van Jeruzalem voordat Jezus was geboren, is nu uitgekomen en ik smeek God om ook mijn ziel in de hemel op te nemen. Dochter van Sion help mij treuren. [Een koopman:] Waarom treurt u zo? Ik heb specerijen voor u te koop. [Vrouwen:] Wij treuren terecht om de dood van Jezus Christus. [Monoloog over schepping, zondeval, menswording, lijden, dood en paasmorgen als uitleg waarom alles zó moest geschieden. Samenspraak bij het graf tussen de drie Maria's en een engel die hun meedeelt dat de Heer is verrezen.] Lieve Heer, geef ons troost, zie op ons neer en leer ons leven en lijden in Uw dienst en tot Uw eer.

Namen:

Jeruzalem Jezus Maria Jacobi Maria Magdalena (St.) Maria Salome Maria, moeder van Jezus Sion

Auteurs:

Anoniem

Datering: onbekend

Over de auteurs van 119 teksteenheden en delen van nr. 108 en 148 is geen enkel gegeven bekend.

Tekstsoort:

Claghe (volgens opschrift); Mariaklacht (De Vries 1964), samenspraak (gedeeltelijk), liturgisch spel?

Vorm:

rijm: aaaabbbb/aabb

Lengte:

343 vss.

Aanvullende informatie:

Initiaal-D 4 regels hoog, lombarden (2 regels hoog) op onregelmatige plaatsen, marginaal paragraafteken voor het laatste deel van de afrondingsformule, f. 13va,2 crone: wegens ruimtegebrek one boven de regel bijgevoegd. ─ Tekstdatering: 13e eeuw (De Vries 1964, p. 142). Vss. 23 en 25 gelijkluidend (vs. 25 niet in ed. De Pauw), vss. 213/214 en 223/224 idem, vss. 304/305 en 314/315 idem, vs. 53 in het Latijn. ─ Lombarden vss. 17, 41, 58, 70, 89, 101, 133, 153, 187, 205, 239, 255, 283, 297, 309, 319 en 327: structurering per episode/claus? Rijmschema vss. 1-174 aaaabbbb, vss. 175-342 aabb. Wellicht compilatie van (twee?) verschillende teksten. Gelet op het rijmschema mankeert bij vss. 78-80, 165-167 en 172-174 telkens een vers. Onzuiver rijm: vss. 25/26, 45/46, 70/71, 98/99, 105/108, 114/115, 133/134, 138/139, 146/147, 155/156, 163/164, 168/169, 179/180, 181/182, 185/186, 191/192, 197/198, 203/204, 205/206, 213/214, 217/218, 223/224, 225/226, 227/228, 239/240, 241/242, 247/248, 249/250, 251/252, 255/256, 273/274, 281/282, 285/286, 295/296, 303/304, 321/322, 329/330, 333/334, 335/336 en 341/342; gelijk rijm vss. 10/12, 13/16, 22/24, 54/57, 89/91, 90/92, 93/94, 134/136, 221/222. Herhaling van rijmwoordcombinaties: vss. 133/134 en 155/156 en 321/322, vss. 295/296 en 329/330 en 333/334 (verzentelling De Pauw 1893-1914).

Petit-Nommer(s):

1473f

Edities:

Brinkman/Schenkel 1999 , band 1 p. 168-177

Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.

De Pauw 1893-1914 , dl. 1 p. 107-118

De Pauw 1893-1914 N. de Pauw (ed.), Middelnederlandsche gedichten en fragmenten. Gent (Siffer) 1893-1914. 2 dln.

Sonnemans 1995 , dl. 2 p. 123-124 (fragment)

Sonnemans 1995 G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.

De Vries 1964 , p. 294-302 (fragment)

De Vries 1964 K.Ch.J.W. de Vries, De Mariaklachten. Zwolle (Tjeenk Willink) 1964. Zwolse drukken en herdrukken 48. Diss. Nijmegen.

Secundaire literatuur:

Beuken 1965

Beuken 1965 W.H. Beuken, 'Ons oudste toneel'. In: De nieuwe taalgids 58 (1965), p. 361-366.

Borcherdt 1969 , p. 35

Borcherdt 1969 H.H. Borcherdt, Das europäische Theater im Mittelalter und in der Renaissance. 2e Ausg. Reinbek bei Hamburg (Rowohlt) 1969. Rohwohlts deutsche Enzyklopädie.

Dronke 1992

Dronke 1992 P. Dronke, 'Laments of the Maries: from the beginnings to the Mystery Plays'. In: Intellectuals and poets in medieval Europe. Roma (Ed. di Storia e Letteratura) 1992, p. 457-489.

Eggers 1977-...

Eggers 1977-... H. Eggers, 'Ältere niederrheinische Marienklage'. In: W. Stammler e.a., Die deutsche Literatur des Mittelalters: Verfasserlexikon. 2e, völlig neu bearb. Aufl. [...] Berlin etc. (De Gruyter) 1977-... . ... dln. Dl. 1, kol. 294-295.

Enklaar 1955

Enklaar 1955 D.Th. Enklaar, [Recensie van] 'De oorsprong van het toneel, B. Hunningher'. In: Tijdschrift voor geschiedenis 68 (1955), p. 244.

Gallée 1873 , p. 57-58 en 60

Gallée 1873 J.H. Gallée, Bijdrage tot de geschiedenis der dramatische vertooningen in de Nederlanden gedurende de Middeleeuwen. Haarlem (Kruseman) 1873. Diss. Leiden.

Hunningher 1954 , p. 51-70

Hunningher 1954 B. Hunningher, De liturgische oorsprong van het theater. Amsterdam (Noord-Holl. Uitg. Mij.) 1954. Meded. der Kon. Ned. Akad. van Wetenschappen. Afd. Letterkunde. Nieuwe Reeks dl. 17 nr. 2.

Hunningher 1955 , p. 86, 109

Hunningher 1955 B. Hunningher, The origin of the theatre. An essay by ─. Amsterdam (Querido) 1955.

Laga 1956 , (licentiaatsverhandeling)

Laga 1956 G. Laga, Maria in de Middelnederlandse letterkunde. Onderzoek van de voorstellingswijze in de diverse literaire genres en van het parallellisme in de plastische kunsten. Licentiaatsverhandeling Leuven 1956.

Meertens 1930-1934 , dl. 2 p. 49-50

Meertens 1930-1934 M. Meertens, De godsvrucht in de Nederlanden. Naar handschriften van gebedenboeken der XVe eeuw. Antwerpen etc. (Standaardboekhandel etc.) 1930-1934. 6 dln. [alleen dln. 1-3 en 6 verschenen]. Historische bibliotheek van godsdienstwetenschappen.

Muller 1910 , p. 105-106

Muller 1910 J.W. Muller, 'Robijn en consorten'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 29 (1910), p. 103-121.

Sonnemans 1995 , dl. 1 (passim)

Sonnemans 1995 G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.

Verdam 1898 , p. 158-160

Verdam 1898 J. Verdam, 'Middelnederlandsche geestelijke poëzie (naar aanleiding van twee handschriften in de boekerij der Akademie)'. In: Versl. & meded. der Kon. Akad. van Wetenschappen. Afd. Letterkunde 4e reeks nr. 2 (1898), p. 145-174.

De Voght 1941 , p. 50-51

De Voght 1941 J. de Voght, Maria in de Middelnederlandsche poëzie. Tongerloo (St. Norbertus Boekhandel) 1941.

De Vries 1964 , p. 25, 77, 126-142

De Vries 1964 K.Ch.J.W. de Vries, De Mariaklachten. Zwolle (Tjeenk Willink) 1964. Zwolse drukken en herdrukken 48. Diss. Nijmegen.

Te Winkel 1922-1927 , dl. 2 p. 58

Te Winkel 1922-1927 J. te Winkel, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde. 2e dr. Haarlem (Bohn) 1922-1927. 7 dln. [Ongew. herdr. Utrecht etc., 1973].

Parallellen en varianten:

Vss. 1-343 Hannover, Landesbibliothek, cod. I 81 [1200 - 1300] , (Nederrijnse variant)

Hannover, Landesbibliothek, cod. I 81

Post quem: 1200

Ante quem: 1300

Datering: 13e eeuw

Eggers 1977-...

Aanvullende informatie: niet gevonden in BNM: Nederrijns

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 4

Zie:

Eggers 1977-...

Aanvullende informatie bij parallellen en Variant:

Alleen varianten bekend.

Repertorium Hulthem

Onser vrouwen claghe ·iiij·

Contact