Repertorium Hulthem
Dit sijn seneka leren
Hulthem-Nr:
202
(f. 206va,29-211rb,40)
Opschrift:
Dit sijn seneka leren
·CC·ij·
Incipit:
Alsic die werelt al dor merke
Soe en vindic in leke no in clerke
Explicit:
Ende dat hi in allen goeden dinghen
Sijn leuen moet ten jnde bringhen
Afrondingsformule:
Amen ·viijc·lxiiij· verse
Weergave inhoud:
Ik kreeg laatst een boek van Seneka in handen, dat troost kan bieden bij allerlei narigheid. Het is een samenspraak tussen een vader en een zoon. De zoon klaagt over al het aardse leed, dat hij moet meemaken. De vader troost hem en geeft hem wijze raad. Zo klaagt de zoon erover, dat hij sterven moet. De vader wijst hem erop dat hij op deze aarde te gast is en dat allen sterven moeten. Dat hij niet gezond is, moet de zoon als uitdaging zien. Bij verdriet en lijden geeft God kracht naar kruis. Als de zoon arm is, wordt hij niet bestolen. Als hij blind is, is hij vrij van vele begeerten. Kinderen zijn slechts geleend goed. Als zijn vrouw is gestorven, kan hij met een andere trouwen. Zo heeft de vader voor alle levensproblemen een oplossing. Ik heb dit uit het Latijn in het dietsch vertaald. Bid voor mij, dat God mij genadig zij.
Auteurs:
Anoniem
Anoniem
Datering: onbekend
Over de auteurs van 119 teksteenheden en delen van nr. 108 en 148 is geen enkel gegeven bekend.
Tekstsoort:
Samenspraak (Berendrecht 1994).
Aanvullende informatie:
Initiaal-A 2 regels hoog, marginale paragraaftekens en lombarden (1 regel hoog) op onregelmatige plaatsen, f. 210rb,33 doorgehaald. ─ Tussenkopjes bij elk clausdeel (ontbreekt bij vs. 340). Bewerking van Excerpta quaedam e libris Senecae en Liber de remediis fortuitorum van pseudo-Seneca. ─ Aantal vss. volgens afrondingsformule: 864 (wellicht zijn de tussenkopjes door de kopiist meegeteld). Clausen gemarkeerd met paragraaftekens, lombarden en tussenkopjes. Weesrijm: vss. 151 of 153; onzuiver rijm: vss. 105/106, 135/136, 149/150, 172/173, 396/397, 595/596, 657/658, 711/712 en 739/740.
Petit-Nommer(s):
583g; 1562d
Edities:
Blommaert 1838-1851
, dl. 1 p. 73-83
Blommaert 1838-1851
Ph. Blommaert (ed.), Oudvlaemsche gedichten der XIIe, XIIIe en XIVe eeuwen. Gent (Hebbelynck) 1838-1851. 3 dln.
Brinkman/Schenkel 1999
, band 2 p. 1059-1081
Brinkman/Schenkel 1999
H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.
Drijver 1895
, (bewerkt fragment)
Drijver 1895
F.W. Drijver, 'Seneka leeren'. In: Het belfort 10 (1895), p. 402-406.
Sonnemans 1995
, dl. 2 p. 145-146
Sonnemans 1995
G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.
Suringar 1895
Suringar 1895
W.H.D. Suringar, Dit sijn seneka leeren, liever te noemen Tweespraec tusscen enen vader ende sinen sone over alrehande swaer gheval. Een Middelnederlandsch zedekundig leerdicht; na Blommaert, volgens het Brusselsch handschrift opnieuw uitgeg. en toegel. door ─. Leiden (Van der Hoek) 1895.
Secundaire literatuur:
Axters 1943
Axters 1943
S. Axters, 'Over "quaestio disputata" en "quaestio de quodlibet" in de Middelnederlandsche literatuur'. In: Ons geestelijk erf 17 (1943), p. 31-70.
Bazàn 1985
, p. 21-24, 157-172 en 231-233
Bazàn 1985
B.C. Bazàn e.a., Les questions disputées et les questions quodlibétiques dans les facultés de théologie, de droit et de médicine. Turnhout (Brepols) 1985. Typologie des sources du moyen âge occidental 44-45.
Berendrecht 1994
, p. 67
Berendrecht 1994
P. Berendrecht, 'Dat nuttelijc te horne doet. Het Seneca-deel in de Spieghel historiael'. In: J. Reynaert e.a., Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde. Amsterdam (Prometheus) 1995, p. 54-69 en 370-373. Nederlandse cultuur en literatuur in de Middeleeuwen 9.
Biemans 1997
, p. 76-77
Biemans 1997
J.A.A.M. Biemans, Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche. Codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spieghel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem met een beschrijving van de handschriften en fragmenten. 2 dln. Leuven (Peeters) 1997. Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen II. Diss. Utrecht 1995.
Kästner 1978
Kästner 1978
H. Kästner, Mittelalterliche Lehrgespräche. Textlinguistische Analysen, Studien zur poetischen Funktion und pädagogischen Intention. Berlin (Schmidt) 1978. Philologische Studien und Quellen; Heft 94.
Mostert 1994
, p. 155-159
Mostert 1994
M. Mostert, 'De disputatio als tweegevecht van de geest, over twaalfde-eeuwse krijgers en intellectuelen'. In: M. Mostert e.a. (ed.), Middeleeuwse cultuur. Verscheidenheid, spanning en verandering. Hilversum (Verloren) 1994, p. 131-162.
Ruhe 1969
Ruhe 1969
E. Ruhe, Les proverbes Seneke le Philosophe. Zur Wirkungsgeschichte des Speculum historiale von Vinzenz von Beauvais und der Chronique dite de Baudouin d'Avesnes. München (Hueber) 1969. Beiträge zur romanischen Philologie des Mittelalters 5.
Sonnemans 1995
, dl. 1 p. 140, 222, 243
Sonnemans 1995
G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.
De Vries 1856A
, p. 144-145
De Vries 1856A
M. de Vries, Proeve van Middelnederlandsche taalzuivering: voorbereidende opmerkingen voor de aanstaande uitgave van een Middelnederlandsch woordenboek. Haarlem (Kruseman) 1856.
Te Winkel 1922-1927
, dl. 2 p. 41-42
Te Winkel 1922-1927
J. te Winkel, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde. 2e dr. Haarlem (Bohn) 1922-1927. 7 dln. [Ongew. herdr. Utrecht etc., 1973].
Parallellen en varianten:
Vss. 1-864
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XX
[1325 - 1375]
, f. 87r (variant in Spiegel Historiael I, 8 kap. 48)
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XX
Post quem: 1325
Ante quem: 1375
Datering: ca. 1350 (BNM; ca. 1320-1330)
Biemans 1997
, p. 332-341 (1)
Biemans 1997
J.A.A.M. Biemans, Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche. Codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spieghel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem met een beschrijving van de handschriften en fragmenten. 2 dln. Leuven (Peeters) 1997. Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen II. Diss. Utrecht 1995.
Deschamps 1972
, p. 93-95 (27)
Deschamps 1972
J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Catalogus [van de] tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis [in de] Koninklijke Bibliotheek Albert I [te] Brussel, 24 okt.-24 dec. 1970. 2e herz. dr. Leiden (Brill) 1972.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
90,
91,
148,
spr. 27
175,
201,
202
Zie:
Biemans 1997
, p. 98-99
Biemans 1997
J.A.A.M. Biemans, Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche. Codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spieghel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem met een beschrijving van de handschriften en fragmenten. 2 dln. Leuven (Peeters) 1997. Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen II. Diss. Utrecht 1995.
Suringar 1895
, p. XXVII
Suringar 1895
W.H.D. Suringar, Dit sijn seneka leeren, liever te noemen Tweespraec tusscen enen vader ende sinen sone over alrehande swaer gheval. Een Middelnederlandsch zedekundig leerdicht; na Blommaert, volgens het Brusselsch handschrift opnieuw uitgeg. en toegel. door ─. Leiden (Van der Hoek) 1895.
