Repertorium Hulthem

Dbedieden vanden

Hulthem-Nr:

183 (f. 184rb,32-184vb,11)

Opschrift:

Dbedieden vanden ·vij· euwen ·C·lxxxiij·

Incipit:

Ghelijc die dach sijts ghewes In seuene ghetiden gheset es

Explicit:

Beide int scoene hemelrike Ende in die helle dier ghelike

Afrondingsformule:

Nota ·lvj· verse

Weergave inhoud:

Zoals de dag in zeven getijden is verdeeld, zo wordt de tijd die is geweest en nog komen zal ook in zeven tijdperken verdeeld. Het eerste tijdperk loopt van Adam tot Noë, toen de zondvloed nog vier mannen en vier vrouwen in leven liet en duurde 1199 jaar. Het tweede tijdperk van Noë tot Gods volk met Abraham duurde ongeveer duizend jaar. Het derde tijdperk tot de tocht door de Rode Zee naar het Beloofde Land duurde ook duizend jaar. Het vierde tijdperk loopt tot koning David, de eerste machtige koning der joden en een heilige wijze profeet, eveneens duizend jaar. Het vijfde loopt tot de geboorte van Christus, die onze zaligheid bracht en ons door Zijn dood verloste en duurde duizend jaar. Het zesde zal duren totdat Hij wederkomt om iedereen te oordelen. Het zevende tijdperk is de tijd die zal duren tot in eeuwigheid, zowel in het schone hemelrijk als in de hel.

Namen:

Abraham Adam David Jezus Noach Noë Rode Zee

Auteurs:

Jan van Boendale

Ook bekend als: Jan de Clerc van AntwerpenBoendale

Datering: 13e/14e eeuw (1282-ca. 1350)

Auteur van nrs. 14, 47A, 92, 101, 176, 183 en spreuk 1 van nr. 148. Vermoedelijk geboren in Tervueren, 1e vermelding als (hulp)clerc in 1312, later schepenklerk te Antwerpen.

Secundaire literatuur

M. van de Belt, Jan van Boendale. Een studie naar de omvang van zijn oeuvre. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1990, te raadplegen in de Universiteitsbibiliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-714).: (scriptie)

H. Brinkman, 'Een wereldbeeld in verzen'. In: M.A. Schenkeveld-Van der Dussen (hoofdred.), Nederlandse literatuur, een geschiedenis. Groningen (Martinus Nijhoff) 1993, p. 53-58.

A. van Doorn, Jan van Boendale. Een stadsklerk over vorsten en stadraden. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1988, te raadplegen in de Universiteitsbibliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-581).: (scriptie)

P. Génard, 'Jan van Boendale'. In: Het taelverbond (1853), p. 152-210.

P. Génard, Jan van Boendale gezegd Jan de Clerc van Antwerpen. Antwerpen (Peeters) 1853.

J.A. Goris, 'Nieuwe elementen voor de biographie van Jan van Boendale'. In: Versl. & meded. van de Kon. Vl. Acad. voor taal- en letterkunde 1924, p. 153-162.

H. Haerynck, Jan van Boendale ook geheeten Jan de clerc: zijn leven, zijne werken en zijn tijd. Gent (Leliaert & Siffer) 1888.

D. Kinable, Facetten van Boendale. Literair-historische aspecten van Jans teesteye en de Lekenspiegel. Dissertatie (in bewerking).

H.S. Lucas, 'Edward III and the poet chronicler John Boendale'. In: Speculum 12 (1937), p. 367-369.

F.A. Snellaert (ed.), Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken en anderen naar het Oxfordsch handschrift. Brussel (s.n.) 1869.: p. XXXIV-XLVIII en LVIII-LV

M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.: dl. 1 p. CIII-CXXII

J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.: dl. 1 p. X-XXI

Tekstsoort:

Artestekst (Jansen-Sieben 1989), leerdicht.

Vorm:

rijm: aabb

Lengte:

56 vss.

Aanvullende informatie:

Initiaal-G 2 regels hoog, lombarden (1 regel hoog) op onregelmatige plaatsen, Nota met horizontale streep gerubriceerd. ─ Fragment uit Der leken spiegel II, cap. 54 vss. 1-56. ─ Structurering (per periode) door lombarden. Onzuiver rijm: 23/24, 41/42; vierrijm: vss. 13/14/15/16.

Petit-Nommer(s):

553n

Edities:

Brinkman/Schenkel 1999 , band 2 p. 955-956

Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.

Serrure 1855 , p. 330-331

Serrure 1855 C.P. Serrure (ed.), 'Kleine gedichten uit de dertiende en veertiende eeuwen'. In: Vaderlandsch museum 1 (1855), p. 41-99 en 296-401.

Secundaire literatuur:

Jansen-Sieben 1989 , p. 256

Jansen-Sieben 1989 R. Jansen-Sieben, Repertorium van de Middelnederlandse artes-literatuur. Utrecht (HES) 1989.

Serrure 1855 , p. 297

Serrure 1855 C.P. Serrure (ed.), 'Kleine gedichten uit de dertiende en veertiende eeuwen'. In: Vaderlandsch museum 1 (1855), p. 41-99 en 296-401.

Parallellen en varianten:

(a) vss. 1-56 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XXIII [1450 - 1475] , f. 105vb-106rb

's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XXIII

Post quem: 1450

Ante quem: 1475

Datering: 3e kwart 15e eeuw

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A, 92, 148, spr. 1 176, 183

(b) vss. 1-56 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 75 E 62 [1325 - 1350] , f. ?

's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 75 E 62

(olim O 129, olim K 129)

Post quem: 1325

Ante quem: 1350

Datering: 2e kwart 14e eeuw (BNM: ongedateerd)

Biemans 1997 , p. 90, 225, 258, 439

Biemans 1997 J.A.A.M. Biemans, Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche. Codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spieghel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem met een beschrijving van de handschriften en fragmenten. 2 dln. Leuven (Peeters) 1997. Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen II. Diss. Utrecht 1995.

De Vries 1844-1848

De Vries 1844-1848 M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 92, (fragment) 148, spr. 1 176, 183

Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.658

Post quem: 1325

Ante quem: 1375

Datering: ca. 1350

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 47A, 92, 148, spr. 1 176, 183, 189

(d) vss. 1-56 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Poët. et philol. fol. 22 [1375 - 1425] , f. 251vb-252rb

Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Poët. et philol. fol. 22

Post quem: 1375

Ante quem: 1425

Datering: 1380-1425

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 2, 18, 24, 44, 71, (2x) 92, 111, 122, (2x) 124, 148, spr. 5 183

(e) vss. 1-56 Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 13708 [1375 - 1425] , f. 22ra-22rb

Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 13708

(olim Suppl. 2644)

Post quem: 1375

Ante quem: 1425

Datering: ca. 1392 (BNM: 1392, 1394, 1402)

Biemans 1997 , p. 116-123, 450-452 (64)

Deschamps 1971 , p. 30-33

Deschamps 1971 J. Deschamps, Het Weense handschrift van de Tweede partie van de Spiegel historiael/The Vienna manuscript of the Second part of the Spiegel historiael. Hs. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 13.708. Copenhagen (Rosenkilde & Bagger) 1971. Medieval manuscripts from the Low Countries in Facsimile 1.

Deschamps 1972 , p. 95-98 (28)

Deschamps 1972 J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Catalogus [van de] tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis [in de] Koninklijke Bibliotheek Albert I [te] Brussel, 24 okt.-24 dec. 1970. 2e herz. dr. Leiden (Brill) 1972.

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 62, 135, 183

Zie:

Brinkman 1997B , p. 1100-1103 (d)

Brinkman 1997B H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het Comburgse handschrift. Hs. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Cod. poet. et phil. 2º 22. Hilversum (Verloren) 1997. 2 dln. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 4/1-2.

Deschamps 1971 , p. 34 (a-e)

Jansen-Sieben 1989 , p. 256, 260 (a-e)

Jansen-Sieben 1989 R. Jansen-Sieben, Repertorium van de Middelnederlandse artes-literatuur. Utrecht (HES) 1989.

De Vries 1844-1848 , dl. 1 p. CXXII-CXXXIX (a-e)

De Vries 1844-1848 , dl. 2 p. 407-411 en dl. 3 p. 319 (a-e)

Aanvullende informatie bij parallellen en Variant:

Uit

BNM : ook in

Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 262 , [1450 - 1500]

, f. 14b-26b en

's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 73 F 24 , [1300 - 1600]

, f. 206v-208.

BNM Bibliotheca Manuscripta Neerlandica: (gedeeltelijk electronisch) kaartsysteem, te raadplegen in Leiden, Universiteitsbibliotheek (DOUSA) via de Leidse On-line Publiekscatalogus (OPC). Electronisch toegankelijk via Gopher, Telnet en World Wide Web (http://lbs.leidenuniv.nl). In het Repertorium ook wel aangeduid als BNM-on-line.

Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 262

Post quem: 1450

Ante quem: 1500

Datering: 2e helft 15e eeuw

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 183

's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 73 F 24

(olim K 56)

Post quem: 1300

Ante quem: 1600

Datering: na 1320: optreden van Jan van Boendale (BNM: ongedateerd)

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 183

Repertorium Hulthem

Dbedieden vanden

Contact