Repertorium Hulthem

Ene mierakele van onser vrouwen

Hulthem-Nr:

175 (f. 181va,6-181va,34)

Opschrift:

Ene mierakele van onser vrouwen ·C·lxxv·

Incipit:

Ene jodinne lach hier te voren In arbeide alsoe wijt hoeren

Explicit:

Ende leidden voer ane kersten leuen Dit vandic ouer waer bescreuen

Afrondingsformule:

Nota ·xxvj· verse

Weergave inhoud:

Er lag eens een jodin in zware barensnood. Niemand kon haar helpen en men verwachtte dat ze sterven zou. Plotseling verscheen er een licht van boven en een stem zei, dat ze Maria, Jezus' moeder, moest aanroepen, die haar zou verlossen. Zij nam de woorden ter harte en smeekte Maria om genade. Terstond werd haar zonder pijn een zoon geboren. De jodinnen die om haar heen zaten, wilden haar om de gehate naam van Maria vermoorden, maar Onze-Lieve-Vrouw stond haar bij, zodat de vrouwen daarvan afzagen. Toen de jodin genezen was, ging ze met haar kinderen naar de kerk. Ze ontvingen het doopsel en leidden voortaan een christelijk leven. Dit vond ik voor waar beschreven.

Namen:

Joden Maria, moeder van Jezus

Auteurs:

Jacob van Maerlant

Ook bekend als: Jacob de coster van merlantJacop van meerlantjacoppe de costere

Datering: 13e eeuw (ca. 1225/1235-1291/ca. 1300)

Auteur van nrs. 90, 91, 146, 147, 175, spreuk 39 van nr. 108 en van spreuk 27 van nr. 148. Tussen 1225-1235 geboren in (de omgeving van) Brugge, 1257-1266 werkzaam als schrijver-koster-onderwijzer te Maerlant (Voorne); 1266-1280 als schepenklerk, waarschijnlijk te Damme. Tussen 1291 en 1300 gestorven en vermoedelijk te Damme begraven.

Secundaire literatuur

A. Berteloot, 'Was Jacob van Maerlant schepenklerk te Damme?' In: Jacob van Maerlant: romantiek en werkelijkheid. Speciaal Maerlant-nummer van het tijdschrift Vlaanderen 42 (1992), p. 241-244.

F. van Oostrom, Aanvaard dit werk. Over Middelnederlandse auteurs en hun publiek. Amsterdam (Prometheus) 1992. Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen 6.: p. 171-233 en 299-309

F. van Oostrom, Maerlants wereld. Amsterdam (Prometheus) 1996.

Tekstsoort:

Maria-mirakelsproke (Hogenelst 1997), legende.

Vorm:

rijm: aabb

Lengte:

26 vss.

Aanvullende informatie:

Initiaal-E 2 regels hoog, Nota met horizontale streep gerubriceerd. ─ Vss. 1-24: fragment uit Spiegel historiael (I, 7 Kap. 70). ─ Onzuiver rijm: vss. 1/2 en 5/6.

Petit-Nommer(s):

481d; 481e

Edities:

Brinkman/Schenkel 1999 , band 2 p. 942

Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.

Snellaert 1846A , p. 340-341

Snellaert 1846A F.A. Snellaert (ed.), 'Sproken (fabliaux)'. In: Belgisch museum 10 (1846), p. 339-341.

Secundaire literatuur:

Hogenelst 1997 , dl. 2 p. 93-94 (122)

Hogenelst 1997 D. Hogenelst, Sprekers en sproken. Inleiding op en repertorium van de Middelnederlandse sproke. Amsterdam (Prometheus) 1997. 2 dln. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 15. Diss. Leiden.

Laga 1956 , (licentiaatsverhandeling)

Laga 1956 G. Laga, Maria in de Middelnederlandse letterkunde. Onderzoek van de voorstellingswijze in de diverse literaire genres en van het parallellisme in de plastische kunsten. Licentiaatsverhandeling Leuven 1956.

Oudejans 1984A

Oudejans 1984A N. Oudejans, De jood in de Middelnederlandse literatuur. Een onderzoek naar de jood als type in de letterkunde tot 1600, met een nadruk op exempelen. Amsterdam (UvA) 1984. Korenbloemen 2.

Oudejans 1984B

Oudejans 1984B N. Oudejans, 'De jood in de Middelnederlandse literatuur'. In: Literatuur 1 (1984), p. 246-253.

Serrure 1855 , p. 297

Serrure 1855 C.P. Serrure (ed.), 'Kleine gedichten uit de dertiende en veertiende eeuwen'. In: Vaderlandsch museum 1 (1855), p. 41-99 en 296-401.

Parallellen en varianten:

(a) vss. 1-26 Groningen, Universiteitsbibliotheek, 405 [1325 - 1350] , f. 201r

Groningen, Universiteitsbibliotheek, 405

Post quem: 1325

Ante quem: 1350

Datering: 1339?

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 5, 43, 104, 175

(b) vss. 1-26 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XX [1325 - 1375] , f. 73a-b

's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, KNAW XX

Post quem: 1325

Ante quem: 1375

Datering: ca. 1350 (BNM; ca. 1320-1330)

Biemans 1997 , p. 332-341 (1)

Biemans 1997 J.A.A.M. Biemans, Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche. Codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spieghel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem met een beschrijving van de handschriften en fragmenten. 2 dln. Leuven (Peeters) 1997. Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen II. Diss. Utrecht 1995.

Deschamps 1972 , p. 93-95 (27)

Deschamps 1972 J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Catalogus [van de] tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis [in de] Koninklijke Bibliotheek Albert I [te] Brussel, 24 okt.-24 dec. 1970. 2e herz. dr. Leiden (Brill) 1972.

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 90, 91, 148, spr. 27 175, 201, 202

Leiden, Universiteitsbibliotheek, BPL 1291

Post quem: 1400

Ante quem: 1500

Datering: 15e eeuw

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 175

(d) vss. 1-26 Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 1.171 [1300 - 1400] , f. 209r

Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 1.171

Post quem: 1300

Ante quem: 1400

Datering: 14e eeuw

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 70

Zie:

Biemans 1997 , p. 307, 448 (a-d)

Leendertz 1895 , p. 274 (a)

Leendertz 1895 P. Leendertz Jr., 'Het Zutfensch-Groningsche handschrift'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 14 (1895), p. 265-283.

De Vries 1863 , dl. 1 p. 353 (b)

De Vries 1863 M. de Vries en E. Verwijs (ed.), Jacob van Maerlant's Spiegel historiael: met de fragmenten der later toegevoegde gedeelten, bewerkt door Philip Utenbroeke en Lodewijc van Velthem. Van wege de Mij. der Ned. letterkunde te Leiden. Leiden (Brill, etc.) 1863. 3 dln. [Ongew. herdruk Utrecht (HES) 1982]. [Deel 4 zie Von Hellwald 1879].

Repertorium Hulthem

Ene mierakele van onser vrouwen

Contact