Repertorium Hulthem

Die corte cornike
Hulthem-Nr: 
101  (f. 82vb,4-84va,45)
Opschrift: 
Die corte cornike van brabant ·Cj·
Incipit: 
HEt es goet spreken vanden goeden Vanden vromen ende vanden vroeden
Explicit: 
Xiijc·ende·xij· mede God verlene ons sinen heileghen vrede
Afrondingsformule: 
Amen Item ·iijc·lij· verse
Weergave inhoud: 
Nu hertog Jan III volwassen is geworden is het goed om over de roemrijke geschiedenis van Brabant te spreken. Maar ik zal dan wel uitsluitend de waarheid vertellen en geen verzinsels over zwanenridders. [Hierop volgt een genealogische opsomming, waaruit de Trojaanse afkomst van de Brabantse hertogen blijkt. De kroniek vermeldt veel illustere voorvaderen w.o. Merovingische koningen, enkele Vlaamse heiligen, Karel de Grote en Godfried van Bouillon. Ook worden dappere heldendaden bij allerlei veldslagen gememoreerd.] Nu hebt u de hele geschiedenis van het begin tot het eind gehoord, precies zoals ik alles heb gelezen. In 1312 werd hij [Jan III] hertog van Brabant.
Namen: 
Aken Almaghen (Duitsland) Angise (Ansegisel) Ansegisel Anselbertus Ardennen Ardnoyse (Ardennen) Arnout (Arnulphus, St.) Arnulphus (St.) Bar Baren (Bar) Begga (St.) Blitchildis Boenen (Boulogne) Boudewijn Boulogne Brabanders Brabant Brussel Camerike Childerik Chlodovech (Clovis) Christen cleine puppijn (Pepijn de Korte) Clodionus Clodonius (Clovis) Clovis Dalhem Donau Duitsland Ferromonde (Pharamundus) Florennes Flornijs (Florennes) Frankrijk Frans Friezen Gerberga Gertrudis van Nijvel (St.) Godfried Godfried met de Baard Godfried van Bouillon Godfried van Ardennen Goedele (St.) Grieken Haspengouw Hector Helena Hendrik Hendrik de Oude Hilderik (Childerik) Hongarije Hugo Capet Jan Jan van Brabant Jeruzalem Kamerijk Karel Karel de Grote Karel de Kale Karel de Eenvoudige Karel Martel Karloman Kedeke (Luik) Keulen Lambertus Laon Leuven Limburg Lodewijc Lodewijk Lodewijk de Stotteraar Lodewijk de Lispelare (de Stotteraar) Lotharingen Lotharius Louwen (Laon) Luik Maas Machteld Marcomirus Merowech Mons-en-Pévèle Monscepeeruse (Mons-en-Pévèle) Orléans Parijs Pepijn Pepijn de Korte Pepijn van Herstal Pharamundus Philips Priamus Puppijn Remigius Remise (Remigius) Rijn Rome Schelde Simpel Karle (Karel de Eenvoudige) Stadinge Tervuren Troje Valentinianus Vileer (Villers-la-Ville) Villers-la-Ville Vlaanderen Vlamingen Vlancghere (Vlamingen) Vriezen Wassenberg Woeringen
Auteurs: 
Jan van Boendale
Jan van Boendale
Ook bekend als: Jan de Clerc van AntwerpenBoendale
Datering: 13e/14e eeuw (1282-ca. 1350)
Auteur van nrs. 14, 47A, 92, 101, 176, 183 en spreuk 1 van nr. 148. Vermoedelijk geboren in Tervueren, 1e vermelding als (hulp)clerc in 1312, later schepenklerk te Antwerpen.
Secundaire literatuur
M. van de Belt, Jan van Boendale. Een studie naar de omvang van zijn oeuvre. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1990, te raadplegen in de Universiteitsbibiliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-714).: (scriptie)
H. Brinkman, 'Een wereldbeeld in verzen'. In: M.A. Schenkeveld-Van der Dussen (hoofdred.), Nederlandse literatuur, een geschiedenis. Groningen (Martinus Nijhoff) 1993, p. 53-58.
A. van Doorn, Jan van Boendale. Een stadsklerk over vorsten en stadraden. (Ongepubl. doctoraalscriptie Utrecht 1988, te raadplegen in de Universiteitsbibliotheek Utrecht, LB NED SCR-L-581).: (scriptie)
P. Génard, 'Jan van Boendale'. In: Het taelverbond (1853), p. 152-210.
P. Génard, Jan van Boendale gezegd Jan de Clerc van Antwerpen. Antwerpen (Peeters) 1853.
J.A. Goris, 'Nieuwe elementen voor de biographie van Jan van Boendale'. In: Versl. & meded. van de Kon. Vl. Acad. voor taal- en letterkunde 1924, p. 153-162.
H. Haerynck, Jan van Boendale ook geheeten Jan de clerc: zijn leven, zijne werken en zijn tijd. Gent (Leliaert & Siffer) 1888.
D. Kinable, Facetten van Boendale. Literair-historische aspecten van Jans teesteye en de Lekenspiegel. Dissertatie (in bewerking).
H.S. Lucas, 'Edward III and the poet chronicler John Boendale'. In: Speculum 12 (1937), p. 367-369.
F.A. Snellaert (ed.), Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken en anderen naar het Oxfordsch handschrift. Brussel (s.n.) 1869.: p. XXXIV-XLVIII en LVIII-LV
M. de Vries (ed.), Der leken spieghel, leerdicht van den jare 1330, door Jan Boendale, gezegd Jan de Clerc, schepenklerk te Antwerpen. Leiden (Du Mortier) 1844-1848. 4 dln. Werken uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering der Oude Nederlandsche Letterkunde.: dl. 1 p. CIII-CXXII
J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.: dl. 1 p. X-XXI
Tekstsoort: 
Cornike (volgens opschrift); kroniek (Lemaire 1987).
Vorm: 
rijm: aabb
Lengte: 
351 vss.
Aanvullende informatie: 
Initiaal-H 2 regels hoog, lombarden (1 regel hoog) op onregelmatige plaatsen, f. 84rb,39 en f. 84rb,45 verwijsteken, woord doorgehaald en aan het eind van de regel verbeterd toegevoegd. ─ Uittreksel anno 1312 uit de Brabantsche Yeesten (Lemaire 1987). ─ Aantal vss. volgens afrondingsformule: 352. Lombarden vss. 24 en 35. Weesrijm: vs. 281 (gezien de verzentelling 1 vers verloren gegaan); onzuiver rijm: vss. 47/48, 69/70, 123/124, 255/256, 261/262, 330/331; gelijk rijm vss. 247/248; vierrijm: vss. 133/134/135/136 (telling volgens handschrift).
Petit-Nommer(s): 
549a; 1535
Edities: 
Blommaert 1838-1851 , dl. 1 p. 84-90
Blommaert 1838-1851 Ph. Blommaert (ed.), Oudvlaemsche gedichten der XIIe, XIIIe en XIVe eeuwen. Gent (Hebbelynck) 1838-1851. 3 dln.
Brinkman/Schenkel 1999 , band 1 p. 477-486
Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.
Sonnemans 1995 , dl. 2 p. 32-33 (proloog)
Sonnemans 1995 G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.
Willems 1839-1869 , dl. 3 p. CXLIII-CLV
Willems 1839-1869 J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.
Secundaire literatuur: 
Van Anrooij 1986A
Van Anrooij 1986A W. van Anrooij, 'Bijdrage tot een geografische situering van het handschrift Van Hulthem'. In: Spiegel der letteren 28 (1986), p. 225-233.
Van Anrooij 1990 , p. 7, 81, 112
Van Anrooij 1990 W. van Anrooij, Spiegel van ridderschap. Heraut Gelre en zijn ereredes. Amsterdam (Prometheus) 1990. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 1. Diss. Leiden.
Avonds 1989 , p. 109
Avonds 1989 P. Avonds & J.D. Janssens, Politiek en literatuur. Brabant en de slag bij Woeringen (1288). Brussel (Centrum Brabantse Geschiedenis) 1989.
Van Eeghem 1958-1963 , dl. 3 p. 27-29
Van Eeghem 1958-1963 W. van Eeghem, Brusselse dichters. Brussel (Simon Stevin) 1958-1963. 5 dln.
Hage 1989
Hage 1989 A.L.H. Hage, Sonder favele, sonder lieghen. Onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre. Groningen (Wolters Noordhoff/Forsten) 1989. Historische studies 48. Diss. Utrecht.
Heymans 1983
Heymans 1983 J.G. Heymans, Van den derden Eduwaert, coninc van ingelant. Nijmegen (Alfa) 1983, p. 50-59.
Lemaire 1987
Lemaire 1987 Cl. Lemaire, 'Een kroniek vol quade truffen'. In: E. Cockx-Indestege e.a. (red.), Miscellanea neerlandica. Opstellen voor dr. Jan Deschamps. Leuven (Peeters) 1987. 3 dln., dl. 2, p. 279-295.
Sonnemans 1995 , dl. 1 (passim)
Sonnemans 1995 G. Sonnemans, Functionele aspecten van Middelnederlandse versprologen. S.l. (s.n.) 1995. 2 dln. Diss. Nijmegen.
Stein 1990
Stein 1990 R. Stein, 'Wanneer schreef Jan van Boendale zijn Brabantsche yeesten'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 106 (1990), p. 262-280.
Stein 1991
Stein 1991 R. Stein, 'Jan van Boendales Brabantsche yeesten: antithese of synthese?'. In: Bijdragen en mededelingen voor de geschiedenis der Nederlanden 106 (1991), p. 185-197.
Parallellen en varianten: 
(a) vss. 1-352  Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 1019  [1425 - 1450] , f. 3a-8b (totaal 368 vss.)
Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 1019
Post quem: 1425
Ante quem: 1450
Datering: ca. 1430 en in 1575 aangevuld (BNM: ongedateerd)
Stein 1994 , p. 21-24
Stein 1994 R. Stein, Politiek en historiografie. Het ontstaansmilieu van Brabantse kronieken in de eerste helft van de vijftiende eeuw. Leuven (Peeters) 1994. Diss. Leiden.
Willems 1839-1869 , dl. 1 p. XXIII-XXIV
Willems 1839-1869 J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
(b) vss. 1-352  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.652-56  [1350 - 1400] , f. 4r-6v (korte versie: 219 vss.)
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.652-56
Post quem: 1350
Ante quem: 1400
Datering: kort vóór 1378
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
(c) vss. 1-352  's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 131 G 37  [1400 - 1425] , f. 1-19a (lange versie: 1991 vss.)
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 131 G 37
Post quem: 1400
Ante quem: 1425
Datering: 1404 of kort hierna (BNM: ca. 1400-1405)
De Geer van Jutfaas 1848-1862 , p. 1-67
De Geer van Jutfaas 1848-1862 B.J.L. de Geer van Jutfaas (ed.), 'Chronijk van Brabant'. In: Codex diplomaticus Neerlandicus: verzamelingen van oorkonden betrekkelijk de vaderlandsche geschiedenis uitgegeven door het Historisch Genootschap gevestigd te Utrecht. Utrecht (Kemink) 1848-1862. 6 dln. 2de serie, VI. Dl. 1, p. I-VI en 1-67.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101,  143
(d) vss. 1-352  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 6.563  [1400 - 1500] , f. 86-90v (304 vss.)
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, II 6.563
Post quem: 1400
Ante quem: 1500
Datering: 15e eeuw (BNM: ongedateerd)
Lemaire 1987 , p. 281
Lemaire 1987 Cl. Lemaire, 'Een kroniek vol quade truffen'. In: E. Cockx-Indestege e.a. (red.), Miscellanea neerlandica. Opstellen voor dr. Jan Deschamps. Leuven (Peeters) 1987. 3 dln., dl. 2, p. 279-295.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
(e) vss. 1-352  Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, IV 686  [1400 - 1500] , f. ? (328 vss.)
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, IV 686
(olim Brussel, Alg. Rijksarchief, mss. divers, 878)
Post quem: 1400
Ante quem: 1500
Datering: 15e eeuw (BNM: na 1469)
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Zie: 
Van Anrooij 1986A , (a, b, c)
Van Anrooij 1986A W. van Anrooij, 'Bijdrage tot een geografische situering van het handschrift Van Hulthem'. In: Spiegel der letteren 28 (1986), p. 225-233.
Bouton 1881-1905 , dl. 1 p. 11-22 (b)
Bouton 1881-1905 V. Bouton (éd.), Wapenboeck ou Armorial de 1334 à 1372 [...]. Précédé de poésies héraldiques par Gelre, héraut d'armes. Paris 1881-1905, 6 dln. in 10 bdn.
De Geer van Jutfaas 1848-1862 , (c)
De Geer van Jutfaas 1848-1862 B.J.L. de Geer van Jutfaas (ed.), 'Chronijk van Brabant'. In: Codex diplomaticus Neerlandicus: verzamelingen van oorkonden betrekkelijk de vaderlandsche geschiedenis uitgegeven door het Historisch Genootschap gevestigd te Utrecht. Utrecht (Kemink) 1848-1862. 6 dln. 2de serie, VI. Dl. 1, p. I-VI en 1-67.
Stein 1994 , p. 21-26 (a)
Stein 1994 R. Stein, Politiek en historiografie. Het ontstaansmilieu van Brabantse kronieken in de eerste helft van de vijftiende eeuw. Leuven (Peeters) 1994. Diss. Leiden.
Willems 1839-1869 , dl. 3 p. CXLII-CLV (a)
Willems 1839-1869 J.F. Willems & J.H. Bormans, De Brabantsche yeesten of rymkronyk van Braband door Jan de Klerk, van Antwerpen. Uitgegeven door ─. Brussel (Hayez) 1839-1869. 3 dln. in 2 bdn. Publications de la Commission Royale d'Histoire de l'Académie Royale de Belgique.
Aanvullende informatie bij parallellen en Variant: 
Ook in: 
olim hs. 'Verdussen' , [1575 - 1600] (ca. 1580), zie 
Serrure 1859-1860B
; 
Anholt (Westfalen), Fürstlich Salm-Salmsche Archiv, Schmitz 42 , [1400 - 1500]
, f. 226v-231v; 
Gent, Universiteitsbibliotheek, 908 , [1450 - 1500]
, f. 18; 
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 14.896-98 , [1500 - 1600]
, f. 2-7v; 
Gent, Universiteitsbibliotheek, 1621 , [1425 - 1475]
; 
Antwerpen, Stadsbibliotheek, B 15828 , [1400 - 1500]
, f. 2-6 en 
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 6.003-05 , [1500 - 1600]
, f. 39-60, zie 
Lemaire 1987
. 
olim hs. 'Verdussen'
(vermist)
Post quem: 1575
Ante quem: 1600
Datering: ca. 1580
Serrure 1859-1860B , p. 437-488
Serrure 1859-1860B C.P. Serrure (ed.), 'Korte rijmkronijk van Brabant'. In: Vaderlandsch museum 3 (1859-1860), p. 437-488.
Serrure 1872-1873 , dl. 2 nr. 2584
Serrure 1872-1873 C.P. Serrure, Catalogue de la bibliothèque de M. C.P. Serrure. Bruxelles (Olivier) 1872-1873. 2 dln. in 1 bd.
Aanvullende informatie: niet gevonden in BNM; alleen 'modern' afschrift bekend ('s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 71 C 12)
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Serrure 1859-1860B C.P. Serrure (ed.), 'Korte rijmkronijk van Brabant'. In: Vaderlandsch museum 3 (1859-1860), p. 437-488.
Anholt (Westfalen), Fürstlich Salm-Salmsche Archiv, Schmitz 42
Post quem: 1400
Ante quem: 1500
Datering: 15e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Gent, Universiteitsbibliotheek, 908
Post quem: 1450
Ante quem: 1500
Datering: kort na 1468
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 14.896-98
Post quem: 1500
Ante quem: 1600
Datering: 16e eeuw (BNM: ongedateerd)
Lemaire 1987 , p. 281
Lemaire 1987 Cl. Lemaire, 'Een kroniek vol quade truffen'. In: E. Cockx-Indestege e.a. (red.), Miscellanea neerlandica. Opstellen voor dr. Jan Deschamps. Leuven (Peeters) 1987. 3 dln., dl. 2, p. 279-295.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Gent, Universiteitsbibliotheek, 1621
Post quem: 1425
Ante quem: 1475
Datering: ca. 1450 (BNM: ongedateerd)
Lemaire 1987 , p. 281
Lemaire 1987 Cl. Lemaire, 'Een kroniek vol quade truffen'. In: E. Cockx-Indestege e.a. (red.), Miscellanea neerlandica. Opstellen voor dr. Jan Deschamps. Leuven (Peeters) 1987. 3 dln., dl. 2, p. 279-295.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Antwerpen, Stadsbibliotheek, B 15828
Post quem: 1400
Ante quem: 1500
Datering: midden 15e eeuw (BNM: 15e eeuw)
Deschamps 1972 , p. 99 en 109
Deschamps 1972 J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Catalogus [van de] tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis [in de] Koninklijke Bibliotheek Albert I [te] Brussel, 24 okt.-24 dec. 1970. 2e herz. dr. Leiden (Brill) 1972.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 6.003-05
Post quem: 1500
Ante quem: 1600
Datering: 16e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 101
Lemaire 1987 Cl. Lemaire, 'Een kroniek vol quade truffen'. In: E. Cockx-Indestege e.a. (red.), Miscellanea neerlandica. Opstellen voor dr. Jan Deschamps. Leuven (Peeters) 1987. 3 dln., dl. 2, p. 279-295.

Contact

Ons bezoekadres:
Spinhuis
Oudezijds Achterburgwal 185
1012 DK AMSTERDAM

Ons postadres:
Huygens ING
Postbus 10855
1001 EW AMSTERDAM

info@huygens.knaw.nl
+31 (0)20 — 224 68 00